door Jan Johan ten Have, www.tenhavetekst.nl
ONSTWEDDE - De liefhebberij liep weldra behoorlijk uit de hand. In juni van dit jaar maakte Tineke Bokhorst uit Onstwedde voor het eerst zelf zeepjes, gewoon voor eigen gebruik. Slechts een paar maanden later heeft het beestje een naam - De Blije Zieder - en liggen de zeepjes in vier geuren te koop bij enkele verkooppunten in haar woonplaats. In de sfeervol landelijk ingerichte woning waar Tineke met haar man Ane woont, staan op allerlei plaatsen bakken met zeepjes te drogen - op keuken-, salon- en bijzettafels. Net als goede wijn en kaas moet de ambachtelijke zeep rijpen, zo’n zes weken lang Ambachtelijker dan dit wordt het niet.
“Het authentieke blokje zeep, daar hou ik van. In Amsterdam bezocht ik een speciale zeepwinkel en daar bedacht ik dat ik dit misschien wel zelf kon gaan maken”, steekt Tineke van wal. “In mijn dagelijks werk als oncologisch verpleegkundig specialist praat ik vooral heel veel. Eigenlijk vind ik werken met mijn handen ook ontzettend leuk, dus ik liep al geruime tijd met het idee in mijn hoofd om er zoiets bij te gaan doen.”
Minder plastic
De fascinatie voor het blokje zeep sluit naadloos aan op de gezonde en ecologisch bewuste lifestyle van het Onstwedder echtpaar. “Wij willen het liefst helemaal geen plastic meer in de badkamer”, zegt Tineke. “Want vergis je niet, shampoos en douchegels zitten niet alleen in plastic flessen, in vele van deze producten zitten ook microplastics die in de waterkringloop terechtkomen en heel slecht zijn voor mens en dier.”
Lokaal gebruik
“Met de Blije Zieder wil ik de lokale kringloop zo veel mogelijk rond maken”, zegt Tineke. Vloeibare doucheproducten komen vaak van ver en bestaan voor een groot deel uit water: “Plastic flesjes met heel veel water erin over de wereld vervoeren, zorgt voor veel uitstoot. Het blokje zeep bevat nauwelijks water. Door - waar mogelijk - gebruik te maken van producten uit eigen streek zorg je voor minimale druk op het milieu. Een voorbeeld: een belangrijk ingrediënt van zeep is olie. Daarvoor wordt door grote producenten vaak olie uit andere windstreken gebruikt, zoals palmolie. Hiervoor wordt heel veel oerwoud gekapt, een aanslag op het milieu. En dat terwijl in Noord-Nederland bruikbare alternatieven zijn: olie uit producten die hier worden verbouwd, zoals koolzaad en hennep.
Goed voor de huid
De ambachtelijke zeep van De Blije Zieder is ook nog eens goed voor de menselijke huid. In de zeepjes zit geen sulfaat. Dit wordt door de grote producenten veelvuldig gebruikt als goedkope schuimmaker, maar is niet bepaald een toegevoegde waarde voor de huid. De werkzame stof glycerine zit wel volop in de zeep van De Blije Zieder. “Grote producenten romen dit vaak af voor gebruik in andere huidverzorgingsproducten, ik laat het er juist in zitten omdat dit juist wel goed is voor een gezonde huid”, zegt Tineke.
Zeepjes te koop
De eerste vier zeepjes zijn inmiddels te koop: lavendel, witte salie, sinaasappel-havermout en calendula. De geur komt van echte planten of uit die planten gewonnen essentiële oliën. De zeepblokjes van De Blije Zieder zijn verkrijgbaar bij de Onstwedder boerderijwinkels Migchels en Landleven en via de eigen website (zie hieronder). “Bestellingen uit Onstwedde en omgeving breng ik zelf rond, op de fiets. Bestellingen van verder weg worden per pakketservice verzonden. Ter compensatie voor de milieulast die dit met zich meebrengt, maak ik bij de laatste categorie per bestelling een euro over aan stichting Het Groninger Landschap. De productiecapaciteit van de ambachtelijke verzeperij is enkele tientallen blokjes per week. En dit aantal kan nog een klein beetje groeien: “Maar we blijven kleinschalig en ik wil mijn werk in het ziekenhuis er gewoon bij blijven doen.”
Volop in ontwikkeling
De Blije Zieder is volop in ontwikkeling. Benodigde materialen koopt Tineke bij de kringloopwinkel of worden door echtgenoot Ane gemaakt in zijn timmerwerkplaats. Ook heeft ze inmiddels enkele stempels laten maken, waarmee de naam De Blije Zieder in de zeepblokken wordt gezet. Ook stempels met tekst of logo’s op maat zijn mogelijk, waarmee de zeepjes heel persoonlijk te maken zijn, bijvoorbeeld als geschenk.
Ook de producten zijn in ontwikkeling. Zo werkt ze aan de zeep ‘puur’, zonder toegevoegde natuurlijke geuren: “Deze is speciaal voor de gevoelige huid.” Verder zijn er acht vrienden en familieleden die momenteel de eerste shampooblokken testen. “De eerste reacties zijn lovend. ik verwacht binnen afzienbare tijd twee soorten shampooblokken te kunnen aanbieden: een geurloze en eentje met appelgeur.”
Ook werkt ze sinds kort aan de ontwikkeling van een wasblok, voor huishoudelijk gebruik: van de afwas doen tot de vloer dweilen, deze is voor alle huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden te gebruiken door wat zeep in heet water te raspen. Voor het wasblok experimenteert Tineke met een wel heel bijzonder soort olie: afgewerkte frituurolie: Dat is waarschijnlijk heel goed bruikbaar. Tineke: “Hoe mooi zou dat zijn dat we de afgewerkte van de plaatselijke snackbar kunnen verwerken tot zeep?”